Een mens zit ingewikkeld in elkaar. Dat geldt ook voor het effect dat pillen hebben op je gezondheid. Placeboeffect heeft daar alles mee te maken. Het betekent dat als iemand een positief effect verwacht van een pil het zo maar beter met hem kan gaan zelfs als er nul werkzame stof in een pil zit.
Het tegenovergestelde bestaat ook, het noceboeffect. Je verwacht dat je ziek wordt en het gebeurt ook.
Een juf vertelde ons in groep acht het volgende verhaal. Een gezonde levenslustige jongen liep ergens te wandelen. Iemand kwam hem tegemoet en zei: Hé wat zie jij er slecht uit. Ben je ziek? Nee hoor, ik ben kiplekker, zei hij en wandelde verder. Een straat verder kwam hij een ander tegen. Deze zei: Wat ben je bleek , is er wat met je? Nee, zei hij. Hij kwam in het park en trof daar een oom. Maar jongen zei hij, moet ik me zorgen maken, je ziet er bepaald ziek uit. De jongen kwam thuis aan en zei tegen zijn moeder: Mam, ik voel me verschrikkelijk, ik ga dadelijk naar bed, ik zal wel de griep hebben. Het betrof hier een experimentje om te zien hoeveel invloed de woorden van een ander op je hebben. Het werkte dus.
Er werden ooit pillen gemaakt met niets erin. Rubrochin heetten ze. Dat gebeurt tegenwoordig niet meer. De relatie arts- patient is veel gelijkwaardiger dan vroeger. Maar of ze hielpen? Beslist.
Het heeft ook niet echt te maken met slimheid of zo. We weten niet precies waarom het werkt. Bij dokters van morgen werd een onderzoek bekend gemaakt. Een orthopeed deed rug operaties waarbij hij sommige mensen de echte behandeling gaf en bij sommigen alleen alle handelingen deed zonder daadwerkelijke behandeling. De patient maakte het bewust mee en wist dat hij meedeed aan dit experiment. En de pijn bleef een tijd weg ook met de placebo behandeling. De chirurg was zelf hoogst verbaasd over het resultaat.
Als pillen onderzocht worden op hun werking wordt het liefst dubbelblind onderzoek gedaan. Dat wil zeggen. Sommigen krijgen echte pillen en sommigen niet met vooraf toestemming van de patient natuurlijk. En zowel de dokter als de patient weet niet wie de goede pillen krijgt. Ook deze aanpak is bedoeld om het palceboeffect zoveel mogelijk uit te sluiten. Maar het is elke keer weer opnieuw verrassend om te zien hoeveel van de patienten die de niet werkende pillen krijgen zich er toch beter van gingen voelen.
Als we denken te begrijpen wat er in onze geest gebeurt, zowel bij dokters als bij patienten? Nog lang niet en dat zal waarschijnlijk ook nooit helemaal lukken.